Zabawy wspierąjące rozwój mowy
Chciałabym Państwu zaproponować kilka ćwiczeń i zabaw wspierających rozwój mowy u dzieci. Kolejnym etapem jest nauka czytania, która niektórym dzieciom przychodzi z łatwością ale są także dzieci, które mają trudności z opanowaniem tej umiejętności.
Poniższe propozycje zabaw są w większości skierowane do dzieci od czwartego roku życia. Nie mniej jednak część z nich można z łatwością zastosować u mniejszych dzieci, np. budując łatwiejsze zdania czy też głoskowanie zamienić na sylaby, np. ma-ma Zo-si.
Natomiast ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia wrażliwości słuchowej są zarówno dla tych młodszych jak i starszych dzieci.
Zapraszam do zapoznania się z poniższym artykułem i życzę udanej zabawy.
Doskonalenie mowy oraz wrażliwości słuchowej
- ZDANIA:
Doskonalenie prawidłowego budowania zdań.
– rodzic buduje zdanie, np. Dzisiaj idziemy do cyrku. Dziecko wyodrębnia i wylicza ilość wyrazów w zdaniu (dzisiaj, idziemy, do, cyrku = 4). Następnie dziecko samodzielnie buduje zdania i wyodrębnia wyrazy podając ich liczbę. Budujemy coraz dłuższe zdania, przy przeliczaniu wyrazów możemy wspomóc się klockami, patyczkami (1 wyraz = 1 patyczek/klocek, itp.)
– historyjki obrazkowe:
* opowiadanie treści historii na podstawie ilustracji, z zachowaniem kolejności zdarzeń. Zdania powinny być spójne i zrozumiałe dla odbiorcy. Do tego celu mogą nam posłużyć książki dla dzieci z ciekawymi ilustracjami;
* odtwarzanie z pamięci szczegółów obrazka, odpowiadanie na pytania, bądź samodzielne opowiadanie co znajdowało się na obrazku;
* określanie uczuć postaci znajdujących się na obrazku;
* wymyślanie tytułów do ilustracji z wyrazów lub liter
* snucie domysłów na temat wydarzeń mogących nastąpić wcześniej lub później przy pokazaniu tylko jednej ilustracji, przy pokazaniu dwóch elementów historyjki;
– zabawy w teatr; najlepsze będą kukiełki, możemy wykonać je wspólnie z dzieckiem wpływając na jego wyobraźnie, poczucie estetyki, sprawność manualną, itp. Do zabawy kukiełkami możemy wykorzystać znane nam już treści bajek bądź pozwolić dzieciom uwolnić wyobraźnię i percypować w ich przedstawieniu. W ten sposób dziecko stanie się zarówno aktorem jak i reżyserem;
– zabawy słowne; o czym myślę? Na przemian rodzic – dziecko opisują przedmiot, o którym myślą zadaniem dziecka / rodzica jest odgadnięcie co to za przedmiot? Zabawę można modyfikować w dowolny sposób, przy każdej wolnej chwili, np. podczas ubierania się W co dziś cię ubiorę (dziecko zgaduje, którą bluzkę mamy na myśli, itp.)?;
– gra planszowa „Zgadnij, kto to?”;
– wymyślanie przez dziecko nowego zakończenia bajki bądź dalszej jego części
Zwracajmy uwagę na wypowiedzi naszych dzieci, czy ich wypowiedź ma sens. Bowiem niektórym dzieciom zdarza się stosować tzw. skróty myślowe, tzn. rozpoczynają wypowiedź od środka, gdyż są przekonane, że my znamy bądź pamiętamy początek historii (np. o koledze który był niegrzeczny w zeszłym tyg.). Poprośmy nasze dziecko by rozpoczęło swoją wypowiedź od początku przypominając nam do której historii ona się odnosi.
- GŁOSKOWANIE:
Większość dzieci 6- letnich potrafi głoskować, a niektóre potrafią już czytać. Jednak rozwój słuchu fonematycznego przebiega u dzieci w różnym tempie, zatem oto kilka ćw. które pomogą wspomóc nasze dzieci w nauce głoskowania:
– wydzielanie głoski na początku, na końcu i w środku wyrazu:
na początku: jaką głoskę słyszysz na początku wyrazu: samochód, pociąg, …
na końcu: jaką głoskę słyszysz na końcu wyrazu: samochód, pociąg,….
na środku: czy w wyrazie samochód,…., słyszysz głoskę „o”? gdzie w wyrazie koń słyszysz głoskę „o”?;
– zabawa „Nowe słowo” rodzic wymienia słowo np. samolot, pyta dziecko na jaką głoskę kończy się ten wyraz? „T”. Następnie dziecko wymienia wyraz zaczynający się na głoskę „T”, np. tapczan. Rodzic mówi wyraz na głoskę „N” i tak na zmianę;
– odczytywanie rebusów obrazkowo – literowych i sylabowo – obrazkowych;
– układanie nazw obrazków z głosek bądź sylab;
– dopasowywanie napisów do obrazków (podzielone na głoski lub sylaby);
– zabawa „Ufoludek”, do dziecka przylatuje ufoludek i mówi dziwnym językiem, zadaniem dziecka jest powiedzenie co on do nas mówi?, np. Cz-e-ś-ć n-a-z-y-w-a-m s-i-ę P-a-n Z-i-e-l-o-n-k-a, p-rz-y-l-e-c-i-a-ł-e-m z k-s-i-ę-ż-y-c-a. Gdy dziecko potrafi głosować możemy zamienić się rolami.
Dla dzieci, które mają kłopoty z głoskowaniem możemy zastosować łatwiejszą formę zabawy.
Mówimy do dziecka pojedynczymi wyrazami, tak długo aż usłyszy dane słowo, zmieniając sposób dzielenia wyrazu:
np. apteka a-p-t-e-k-a
a-p-t-eka
a-p-tek-a
apt-e-k-a
Z tą metodą zapoznał mnie wykwalifikowany terapeuta i z całą pewnością mogę stwierdzić iż zabawa ta ułatwia dzieciom rozwój słuchu fonematycznego.
Powinniśmy akceptować każdą odpowiedź dziecka i zmieniać dzielenie wyrazu do momentu, aż usłyszy dane słowo. Wyjście awaryjne to : a-pteka, bądź aptek-a. By dziecko weszło w etap głoskowania powinniśmy w ten sposób ćw. ok. 10 słów dziennie. Efektem ćw. jest zamiana ról, dziecko z syntezy przechodzi do analizy wyrazu.
- ĆW. WRAŻLIWOŚCI SŁUCHOWEJ
Ćw. te mają na celu doskonalenie słuchu dziecka, rozróżniania różnego rodzaju dźwięków.
– rozpoznawanie dźwięków z otoczenia: samochody, śpiew ptaków, szum deszczu, odgłosy zwierząt, itp. W ćw. tych przydatne będą różne nagrania CD;
– zabawa „Skąd dochodzi dźwięk?” dziecko zamyka oczy, rodzic w różnych miejscach wydobywa dźwięk poprzez tupniecie, klaskanie, pukanie itp. Dziecko wskazuje (z zamkniętymi oczami) skąd dochodził dźwięk;
– „Co usłyszałeś?” dziecko ma zamknięte oczy, rodzic, np. uderza pokrywką o garnek, puka w drzwi, itp.;
– „Zagraj ze mną”, do tej zabawy najlepiej wykorzystać przedmioty domowego użytku. Rodzic wystukuje rytm, dziecko go powtarza;
– słuchanie muzyki klasycznej – rozpoznawanie instrumentów;
– zabawy głosem: mówienie szeptem, umiarkowanym głosem, głośno;
– rymowanki językowe: loczek- bloczek, kwiatki – szmatki, zawierucha – plucha
D. ĆW. BUZI I JĘZYKA, ĆW.ODDECHOWE
Ćw. te mają na celu rozluźnienie aparatu mowy, doskonalenie wymawiania głosek.
– „Lustro” rodzic zamienia się w lustro, dziecko się w nim przegląda robiąc śmieszne miny;
– siadamy wspólnie przed lustrem, wykonując następujące ćw.: dotykamy językiem brody;
dotykamy językiem nosa; język stara się dotknąć raz prawego, raz lewego policzka; staramy się zrobić rurkę z języka; wycieramy językiem górne, dolne zęby (robimy kółka językiem); chowamy język za górnymi zębami; przesyłamy całusy do lustra; cmokanie; oblizywanie ust; mlaskanie; konik; zamknięte usta przesuwamy raz w prawą raz w lewą stronę; nabieramy powietrze raz pod górną, raz pod dolną wargę; szeroki uśmiech tak by zęby były raz widoczne, raz schowane;
– naśladujemy dźwięki zwierząt, wiatru, szumu morza, itp.;
– mówienie szeptem, gdyż wymaga dobrej artykulacji, precyzyjnego układania warg, jest to doskonałe ćw. artykulacyjne;
– zabawy oddechowe: nadmuchanie balona; dmuchanie baniek mydlanych; robienie piany przez słomkę; przenoszenie kawałka papieru przez słomkę (wciągamy powietrze); dmuchanie piórka – przesuwanie go po płaszczyźnie poziomej, utrzymanie go w powietrzu; zdmuchiwanie świeczki; dmuchanie w gwizdek; gra na grzebieniu; oddech przeponą – dziecko leży na plecach kładzie splecione dłonie na brzuchu i sprawdza czy podczas wdechu brzuch się unosi, a podczas wydechu opada.
Autor: Joanna Mateja
fot. – <a href=”https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie-wektory/dzieci”>Dzieci zdjęcie utworzone przez freepik – pl.freepik.com</a>